22 września 2010Baza informacjiLiczebniki „pół” oraz „ćwierć” piszemy łącznie, gdy są one elementami wyrazu złożonego. W kilku innych wypadkach piszemy je jednak rozdzielnie. Na początek zajmijmy się liczebnikiem „pół”. O liczebniku „ćwierć” będę jedynie wzmiankować na końcu, ponieważ zasady jego pisowni są bardzo podobne do częściej używanego – „pół”. Pisownia łączna liczebnika „pół” „Pół” piszemy łącznie z następującym po liczebniku wyrazem, gdy jest ono elementem wyrazu złożonego. Liczebnik „pół” może się łączyć z różnymi częściami mowy. Oto przykłady: pół+rzeczownik: np. półbut, półmetek, półnuta, półautomat, półprofesjonalność; pół+przymiotnik: np. półciężki, półmetrowy; przysłówek: np. półkolem, półżartem; pół+przysłówek: np. półdarmo, półżywo; pół+formy czasownikowe: np. półleżący, półkryty; pół+liczebnik: np. półtrzecia. Pisownia rozdzielna liczebnika „pół” W większości pozostałych przypadków „pół” piszemy rozdzielnie. Oto najważniejsze sytuacje, jakie wymieniają słowniki: kiedy „pół” jest liczebnikiem ułamkowym, a rzeczownik jest użyty w dopełniaczu: np. pół biurka, pół biedy, pół pokoju; kiedy w zdaniu występuje dwa wyrazy z liczebnikiem „pół” określające jedno pojęcie: np. 1. pół spał, pół czuwał; 2. pół biała, pół czerwona; kiedy pół występuje po przyimkach: do, o, przy, na, od, po, za, przez; np. od pół godziny; dzielimy na pół. Liczebnik „pół” z poprzedzającym przyimkiem „w” Ten przypadek stanowi odrębną historię (stąd umieszczam go w osobnym punkcie), ponieważ po pierwsze tutaj liczebnik pół nie rozpoczyna, ale kończy wyraz, po drugie zaś pisownia łączna lub rozdzielna jest zależna od znaczenia, jakiego używamy: w pół piszemy rozdzielnie, jeśli oznacza 'w połowie’: np. załatwiłem sprawę w pół godziny; wpół piszemy łącznie, jeśli oznacza 'w pasie’ lub 'na połowę’, itp.: np. zgiąć się wpół. Połączenia z liczebnikiem „ćwierć” Można ukuć taką generalną zasadę, że pisownia łączna i rozdzielna liczebnika „ćwierć” jest analogiczna do pisowni – liczebnika „pół”, z tą tylko uwagą, że różnorodnych użyć „ćwierć” jest w języku polskim zdecydowanie mniej. Dlatego w tym miejscu należy przypomnieć jedynie dwie podstawowe zasady: „ćwierć” piszemy rozdzielnie z rzeczownikiem w dopełniaczu: np. ćwierć jabłka, ćwierć litra; „ćwierć” piszemy natomiast łącznie, gdy jest ono częścią wyrazu złożonego: np. ćwierćwiecze, ćwierćfinałowy, ćwierćnuta. ***************** W Bazie informacji znajdziesz omówienie absolutnie podstawowych kwestii dotyczących poprawnego używania języka polskiego. Baza może być przydatna na co dzień przy tworzeniu tekstów (zwłaszcza pisanych). Pozostanie ona na blogu na stałe. Dzięki temu, przy części tematów omawianych później będziemy mogli odwołać się do tych wpisów. Tagi: liczebnik pół, liczebniki, ortografia, pisownia rozdzielna, pisownia łączna